Panie i panowie, drodzy Delegaci,

dziś podsumowujemy pełen wydarzeń rok 2023. Był to rok wyborów – zarówno tutaj w TSKN, jak i do polskiego parlamentu. Był to również rok, w którym otrzymaliśmy wyniki spisu powszechnego z 2021 r., które po raz kolejny zostały uzupełnione i poprawione przez Polski Urząd Statystyczny.
Z jednej strony rok nadal pozostawał w cieniu dyskryminacji około 55 tysięcy dzieci mniejszości niemieckiej. Dzieci te zamiast trzech godzin lekcji języka niemieckiego miały do dyspozycji jedną i tylko dzięki decyzjom wójtów, zwłaszcza w województwie opolskim, były gminy, w których dzieci miały dostęp do dodatkowych lekcji języka niemieckiego. Ostatecznie na 54 gminy w naszym regionie aż w 40 był oferowany język niemiecki jako język mniejszości. Nasze działania doprowadziły również do tego, że otrzymaliśmy dodatkowe środki na pozalekcyjne nauczanie języka niemieckiego. Dziękujemy za to rządowi federalnemu Niemiec i Federalnemu Ministerstwu Spraw Wewnętrznych. Dzięki tym funduszom mogliśmy rozszerzyć wiele projektów lub opracować nowe, a także wyremontować nasze DFK, w których mogą teraz odbywać się projekty językowe.

Po drugie, był to rok wyborczy, w którym 15 października wybrano nowy polski parlament. Mniejszość niemiecka również wiąże z tymi wyborami duże nadzieje, ponieważ otwarty, konstruktywny dialog na temat mniejszości wydaje się możliwy z nowym rządem. Są już tego pierwsze oznaki, ponieważ dyskryminujące rozporządzenie zostało przez nowego ministra edukacji na początku lutego 2024 roku uchylone. Oznacza to, że od 1 września 2024 r. wszystkie dzieci odzyskają dostęp do trzech godzin lekcji języka niemieckiego. Jestem pewien, że decyzja polskiego rządu w tej sprawie nie zostałaby podjęta tak szybko, gdyby nie nasze protesty, nasze listy, nasze konferencje prasowe i wiele innych działań w tej sprawie. Chciałbym za to wszystkim podziękować, bo to charakteryzuje nas jako wspólnotę, szczególnie w trudnych czasach.

Jednocześnie jednak musimy stwierdzić, że ostatni poseł mniejszości niemieckiej w polskim Sejmie nie został wybrany w wyborach 15 października. Wysoka frekwencja wyborcza, silna polaryzacja społeczeństwa, ale także przekonanie, że mandat posła Mniejszości Niemieckiej w Sejmie RP jest bezpieczny, przyczyniły się do tego, że lista komitetu wyborczego Mniejszości Niemieckiej w województwie opolskim tym razem nie odniosła sukcesu. Oznacza to także nową sytuację dla nas, dla Niemców w Polsce, ale także dla innych mniejszości mieszkających w Polsce, w której musimy przebijać się na nowe polityczne grunty i szukać nowych kontaktów w polskim Sejmie.

Rok 2023 to także rok, w którym przedstawiono nam dane ze spisu powszechnego z 2021 roku. Nasza grupa etniczna zmniejszyła się o ok. 3 tys. osób w stosunku do roku 2011 (2011 – ok. 147 tys., 2021 – ok. 144 tys.). Można powiedzieć, że to niewiele, zwłaszcza jeśli spojrzeć na antyniemiecką politykę polskiego rządu w ostatnich latach, ale jeśli przyjrzeć się danym szczegółowo w odniesieniu do terenów osiedleńczych i gmin, w których mieszka mniejszość niemiecka, różnice są już większe. Szczególnie niepokojące są straty w naszym województwie. Jak to można wytłumaczyć, każdy z nas musi przeanalizować, bo moja pierwsza myśl była związana z działalnością naszych organizacji. W niektórych miejscach wynik spisu powszechnego może być związany z aktywnością struktur mniejszości niemieckiej.

Spoglądając wstecz na miniony rok, możemy również pochwalić się wieloma udanymi wydarzeniami:
1. wybrano nowych członków zarządu na wszystkich szczeblach struktury TSKN- przyczyniając się tym samym do budowy aktywnego i świadomego społeczeństwa obywatelskiego
2. z powodzeniem kontynuowano wiele projektów dla dzieci i młodzieży
3. z powodzeniem kontynuowano konkursy dla dzieci i młodzieży
4. kontynuowano koordynację i wspieranie pracy grup kulturalnych
5. z sukcesem kontynuowano projekt Miro Deutsche Fussballschule w 12 lokalizacjach (w tym 11 w województwie opolskim)
6. kontynuowano projekty kulturalne i tworzono nowe, takie jak Tanztheater
7. utrzymaliśmy naszą obecność w mediach, publikując w ubiegłym roku wiele informacji prasowych
8. nigdy nie zrezygnowaliśmy z walki/protestu przeciwko dyskryminacji (rozpoczęto kampanię 3 nie równa się 1 z ulotkami, informacjami prasowymi i dużymi plakatami reklamowymi, co ostatecznie doprowadziło do sukcesu)
9. przeprowadziliśmy szkolenie multiplikatorów dla ponad 1300 członków naszej organizacji
10. obchodzono Maibaum, obchodzono Oktoberfesty i odbyły się pochody z okazji Dnia Świętego Marcina
11. pozostaliśmy aktywni politycznie i społecznie, uczestnicząc w wyborach parlamentarnych
12. wydaliśmy książki
13. odprawiliśmy uroczyste nabożeństwo w intencji wszystkich osób, które przez lata pracowały na rzecz utrzymania języka niemieckiego w duszpasterstwie Mniejszości.

Szczegółowe informacje na temat projektów i wydarzeń 2023 roku można znaleźć w sprawozdaniu, które otrzymaliście wraz z zaproszeniem, a także w prezentacji, którą widzicie w tle.
Byliśmy w stanie zrobić to wszystko dzięki wsparciu finansowemu z różnych źródeł, ale przede wszystkim dzięki naszej aktywności!
W związku z wyborami w październiku 2023 r. musieliśmy również otwarcie zadać sobie pytanie, jaka przyszłość polityczna czeka nas i nasze Towarzystwo. Po wielu wewnętrznych rozmowach i dyskusjach zdecydowaliśmy pod koniec listopada 2023 r., że nie będziemy już startować jako komitet wyborczy Mniejszości Niemieckiej w wyborach samorządowych, ale w porozumieniu ze Śląskim Stowarzyszeniem Samorządowym jako komitet wyborczy Śląskich Samorządowców. Nie była to łatwa decyzja i wiązała się też z wieloma ryzykami, ale byliśmy pewni, że jeśli chcemy w przyszłości skutecznie reprezentować politycznie to, co jest nam bliskie, czyli niemiecką kulturę, język i śląskie tradycje, to musimy zaryzykować, musimy się po prostu przestawić! I za tę odwagę zostaliśmy nagrodzeni bardzo dobrym wynikiem wyborczym. Oczywiście krytycy powiedzą, że nie mamy więcej przedstawicieli w sejmiku, a nawet kilku mniej w powiatach, ale weźmy pod uwagę sytuację wyjściową po przegranych wyborach parlamentarnych, a także nastroje polityczne w Polsce, gdzie w dyskusji dominują sprawy centralne. Wybór Ryszarda Galli na doradcę Marszałka Sejmu Szymona Hołowni był kolejnym pozytywnym sygnałem, który pokazuje, że jeśli sami będziemy gotowi nadawać ton i pozostaniemy widoczni, to również zostaniemy docenieni.

Dlatego chciałbym skorzystać z okazji, aby jeszcze raz podziękować wielu burmistrzom, którzy zrozumieli, kiedy nadszedł „czas próby”, a dostęp dzieci do języka został utrudniony i dodali lekcje niemieckiego w szkołach w swoich społecznościach. Jestem wdzięczny wszystkim stowarzyszeniom wspieranym przez członków mniejszości niemieckiej, które prowadzą przedszkola i szkoły z lekcjami w dwóch językach. Cieszę się, że wraz z powstaniem Katolickiego Przedszkola Niepublicznego Ochronka z nauczaniem języka Mniejszości Niemieckiej w Chrząstowicach mogliśmy postawić kolejny akcent, w którym stało się jasne, jak ważne jest dla nas pielęgnowanie języka, zwłaszcza wśród najmłodszych.

Znamy wartość naszej kultury i tradycji i teraz musimy ten skarb, nasz Heimat, przekazać następnym pokoleniom. Jestem również wdzięczny, że mamy młodych ludzi, którzy to rozumieją i że mamy tak aktywną organizację młodzieżową, Związek Młodzieży Mniejszości Niemieckiej. Musimy jednak nadal wspierać i wzmacniać młodzież, ponieważ nic dzisiaj nie może być brane za pewnik i jest wieczne. Pozostawanie aktywnym i działanie w nowoczesny sposób musi pozostać naszym mottem, ponieważ tylko w ten sposób możemy nadal odnosić sukcesy.

Na koniec chciałbym jeszcze raz podziękować wszystkim osobom, które nas wspierają. Dziękuję duszpasterstwu diecezji opolskiej za troskę o duszpasterstwo niemieckie w regionie.
Szczególnie chciałbym jeszcze raz podziękować wszystkim członkom TSKN. Wasza praca jest wolontariatem, a robicie tak wiele dla nas, dla naszego regionu, dla przyszłości naszych dzieci! Bez tej pracy region różnorodności kulturowej i wzajemnego wzbogacania się nie byłby możliwy!

Na koniec chciałbym poinformować, że opuszczę dzisiejsze spotkanie wcześniej, ponieważ nasza praca jest również dostrzegana i doceniana z zewnątrz. Podczas dzisiejszego otwarcia Centrum Transferu Heimat w Hoyerswerda otrzymamy nagrodę „Dziedzictwo i Przyszłość” za naszą działalność.