Apel Zebrania Delegatów Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim
o odwrócenie negatywnych skutków dyskryminacji językowej oraz budowanie pozytywnej atmosfery wokół języka niemieckiego oraz relacji polsko-niemieckich

Kędzierzyn-Koźle, 24 maja 2025 r.

Jako delegaci zebrani na 36 Zebraniu Delegatów Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim, kierujemy niniejszy apel do rządu Rzeczypospolitej Polskiej, władz samorządowych, organizacji pozarządowych, instytucji oświatowych, środowisk akademickich, mediów, organizacji mniejszości niemieckiej (w tym DFK) oraz wszystkich osób i podmiotów odpowiedzialnych za kształtowanie polityki językowej, edukacyjnej i międzykulturowej w Polsce.

W wyniku dyskryminującego rozporządzenia wprowadzonego w 2022 roku przez ówczesną władzę
i ówczesnego Ministra Edukacji Narodowej Przemysława Czarnka, liczba godzin nauczania języka niemieckiego jako języka mniejszości została ograniczona wyłącznie dla mniejszości niemieckiej –
z trzech do jednej godziny tygodniowo. Ta decyzja miała charakter selektywny i uderzyła wprost
w prawa uczniów ok. 55 tyś. dzieci należących do mniejszości niemieckiej w całej Polsce, w tym ponad 20 tyś. w województwie opolskim.

Choć rozporządzenie to zostało zniesione w lutym 2024 roku, a pełna liczba godzin nauczania powróciła do szkół od roku szkolnego 2024/2025, negatywne skutki tamtej decyzji są nadal odczuwalne. Część nauczycieli języka niemieckiego odeszła ze szkół, inni zmieniali charakter swej pracy w szkole korzystając z dodatkowych kwalifikacji. Studenci germanistyki zostali dodatkowo zniechęceni do wyboru zawodu nauczyciela. Dostrzegalnym skutkiem tych działań jest m.in spadek znajomości języka niemieckiego wśród młodzieży. Potwierdza to m.in.  mniejsza ilość dzieci wybierająca ten język w szkołach średnich czy na egzaminach. Negatywne podejście poprzedniego rządu do kwestii nauczania niemieckiego jako mniejszości, ale również do niemieckiej kultury i języka w ogóle przynosi długofalowe skutki, które wpływają na ogólną atmosferę wokół wszystkiego, co niemieckie. Dlatego dziękując obecnemu rządowi za przywrócenie tych samych zasad edukacyjnych dla wszystkich uczniów mniejszości niemieckiej – na takich samych warunkach, jakie przysługują innym żyjącym w Polsce mniejszościom – apelujemy o wspólne i zdecydowane działania na rzecz odwrócenia negatywnych skutków opisanych powyżej działań. Wzywamy do:

• Szczegółowej analizy formy wprowadzenia dyskryminacji ze wskazaniem naruszeń prawa
  i procedur przy jej wprowadzaniu oraz wyciągnięciem konsekwencji wobec osób odpowiedzialnych za jej wdrożenie;
• aktywnego wspierania nauczania języka niemieckiego jako języka mniejszości;
• szukania rozwiązań edukacyjnych podnoszących jakość edukacji języków mniejszości w myśl ratyfikowanej przez Polskę Europejskiej Karty Języków Regionalnych i Mniejszościowych;
• kampanii społecznych i edukacyjnych budujących pozytywny obraz języka niemieckiego jako części polskiego dziedzictwa kulturowego i codzienności mniejszości narodowych;
• zaangażowania w działania wspierające nauczycieli i uczniów w procesie odbudowy kompetencji językowych;
• zaangażowania w projekty językowe pozalekcyjne, szczególnie te skierowane do dzieci
  i młodzieży;
• zaangażowania w organizacje i projekty skierowane do młodzieży mniejszości niemieckiej;
• zaangażowania w polsko-niemieckie partnerstwa na wszystkich poziomach.

Tylko wspólnym wysiłkiem możemy przywrócić zaufanie, odbudować prestiż języka niemieckiego i zapewnić, że podobna forma dyskryminacji nie powtórzy się w przyszłości. Budujmy razem pozytywną atmosferę wokół języka niemieckiego i pielęgnujmy dobre relacje polsko-niemieckie – z poszanowaniem różnorodności, godności i praw wszystkich obywateli.