Niżej publikujemy treść pisma z dnia 1.06.2016 skierowanego do Premier RP Pani Beaty Szydło.

Pani

Beata Szydło

Premier Rządu

Rzeczpospolitej Polskiej

Dotyczy: Powiększenie miasta Opole o okoliczne sołectwa gmin Dąbrowa, Dobrzeń Wielki, Komprachcice, Prószków, Turawa.

Szanowna Pani Premier,

w województwie opolskim od kilku miesięcy trwa bardzo intensywna dyskusja związana z planami Prezydenta Opola Arkadiusza Wiśniewskiego dotyczącymi kwestii powiększenia miasta o okoliczne sołectwa z gmin Dąbrowa, Dobrzeń Wielki, Komprachcice, Prószków, Turawa. Atmosfera tej dyskusji, ze względu na fakt, iż dotyka ona w sposób bezpośredni ludzi, jest momentami bardzo gorąca i niezwykle emocjonalna. Jest to o tyle naturalne, iż plany Prezydenta wprost naruszają utrwaloną, wielowiekową, historyczną, ale i ekonomiczną strukturę „Małych Ojczyzn”, tych opolskich gmin. Gminy dotknięte planami Pana Prezydenta stanowią faktyczne wspólnoty społeczne, które od lat bardzo intensywnie pracują na wewnętrzny proces integracji, który aktualnie może zostać zahamowany. Forma ogłoszenia tych planów za pośrednictwem mediów, bez wcześniejszych spotkań z zainteresowanymi stronami, jak również fakt przyjęcia przez Radę Miasta Opola uchwały intencyjnej, mimo wielkiego sprzeciwu społecznego, świadczy w naszej opinii o ignorowaniu podstawowych zasad demokracji i dialogu, których podwaliną musi zawsze być budowanie szerokiego zaufania społecznego. Bezprecedensowa ingerencja w historyczne granice gmin ma w naszej opinii podstawy głównie ekonomiczne. Wszystkie inne, rzekome powody planowanych zmian, głoszone chętnie przez Pana Prezydenta Opola w mediach, mają charakter pozorny. Co nie bez znaczenia, całkowicie pomija się przy tym takie elementy społeczne jak to, że w małych społecznościach wiejskich integracja oraz aktywność społeczna jest wyższa niż w miastach, gdzie mieszkańcy w zdecydowanej większości pozostają całkowicie anonimowi tak względem siebie, jak i dla władz miasta. Niezaprzeczalną zaletą tych gmin jest również fakt, iż w małych społecznościach podopolskich przez lata wypracowane zostały sprawne mechanizmy funkcjonowania, w tym również radzenia sobie z mniejszymi budżetami gmin, ale też i powiatu, przy jednoczesnym osiąganiu wyższych standardów usług publicznych oczekiwanych ze strony mieszkańców. Istotnym elementem tych mechanizmów była i jest dbałość o tereny pod budownictwo mieszkaniowe, o tereny inwestycyjne, troska o każdego mieszkańca, o wspólnoty lokalne, o to aby mieszkańcy mogli zachować swe tradycje oraz zwyczaje. Te mechanizmy, wprowadzane mozolnie przez wiele lat, przynoszą pierwsze efekty w postaci nowych mieszkańców, którzy świadomie wybrali mieszkanie na wsi, i w postaci nowych inwestorów, którzy równie świadomie wybrali lokalizację poza miastem. W tej chwili uchwała intencyjna Rady Miasta i Prezydenta Opola rozpoczyna proces, który ma na celu pozbawić  te gminy właśnie tego co najlepsze – czyli sołectw albo ich części, z reguły bardzo dobrze uzbrojonych i wyposażonych, przynoszących dochody, które pozwalają na odpowiedni rozwój tych gmin.  Rozwój miasta wojewódzkiego, który leży w interesie wszystkich mieszkańców regionu, można w naszej opinii osiągnąć o wiele lepiej i skuteczniej poprzez solidarną, opartą na zasadach wzajemnego zaufania, współpracę samorządów, które powinny się nawzajem wspierać realizując jednocześnie wspólne projekty, istotne z punktu widzenia rozwoju całego regionu. Do tego natomiast powinna w naszej ocenie służyć Aglomeracja Opolska, gdzie burmistrzowie i wójtowie podopolskich gmin już w pierwszych swoich decyzjach wykazywali chęć strategicznej współpracy z Opolem i cały czas pracują na rzecz rozwoju i rozbudowy obszaru oraz powiązań funkcjonalnych między gminami Aglomeracji Opolskiej, w tym także na rzecz wzmocnienia pełnionych przez Opole funkcji miejskich i metropolitalnych.

Omawiając plany powiększenia granic miasta Opola, warto zwrócić uwagę na dane i analizy jakie się pojawiły w trakcie dyskusji nad tym tematem, które jasno wskazują, iż powiększenie miasta nie przynosi żadnych wymiernych, a jedynie zupełnie pozorne korzyści dla regionu. I tak dla przykładu warto spojrzeć na liczby dotyczące gęstości zaludnienia w Opolu w chwili obecnej i po ewentualnym powiększeniu. Gęstość zaludnienia miasta Opola według danych na 31.12.2014 roku wynosi 1238 mieszkańców na km² i plasuje się obecnie na  16 miejscu wśród miast wojewódzkich. Obecnie Opole zajmuje 263 miejsce w rankingu najgęściej zaludnionych miast Polski. Po ewentualnym powiększeniu gęstość zaludnienia miasta zmaleje do 838 mieszkańców na km² i spadnie poniżej średniej dla wszystkich miast Polski. Obecnie średnia wynosi 925 os/km². Opole spadnie w rankingu na 425 miejsce.

Poza przedstawionymi powyżej uwagami o charakterze ogólnym wraz z niniejszym pismem zwracam się do Pani Premier, jako Przewodniczący organizacji Mniejszości Niemieckiej, która nieprzerwanie od 26 lat działa na terenie województwa opolskiego. W tym zakresie pragnę podkreślić iż z wielkim niepokojem przyjęliśmy fakt, iż w ostatnich miesiącach ze strony Urzędu Miasta, w debacie dotyczącej poszerzenia granic Opola, użyto argumentów „narodowościowych”. Zarówno Pan Prezydent jak i jego zastępca bardzo mocno w swych emocjonalnych wypowiedziach zaakcentowali, jakoby to tylko Mniejszość Niemiecka była przeciwna tym planom. Prezydent oparł swoją opinię na fakcie, iż wielu samorządowców z gmin, które są „dotknięte” jego planem, zostało wybranych z list Komitetu Wyborczego Wyborców „Mniejszość Niemiecka”. Takie postawienie sprawy jest bardzo krzywdzące dla mieszkańców tych gmin, którzy w przeprowadzonych w ostatnich miesiącach konsultacjach społecznych bardzo jednoznacznie wypowiedzieli się przeciwko planom Prezydenta (od 94 do 99 % głosów przeciw przy wysokiej frekwencji na poziomie od 40 do nawet 60% uprawnionych). Mieszkańcami tychże gmin, w zdecydowanej mniejszości jest ludność pochodzenia niemieckiego, o czym w sposób dobitny świadczą wyniki ostatniego spisu powszechnego z 2011 roku, gdzie narodowość niemiecką wskazało odpowiednio: 14% mieszkańców gminy Dąbrowa, 17,8% mieszańców Gminy Dobrzeń Wielki, 17,4% mieszkańców gminy Komprachcice, 26,2 % mieszkańców gminy Prószków, 21% mieszkańców gminy Turawa. Te dane w sposób jednoznaczny pokazują, iż kandydaci na wójtów, burmistrzów wybierani z list KWW „Mniejszości Niemiecka” są wybierani w sporej części głosami większości polskiej. Zaś co do negatywnego stanowiska względem planów Prezydenta Opola, to jest ono podyktowane przede wszystkim głosem społecznym, który w sposób jednoznaczny sprzeciwia się powiększeniu granic miasta kosztem sąsiednich gmin. Próba spłycenia całej dyskusji do kwestii „narodowościowych” jest zatem nie tylko mocno krzywdząca dla tych mieszkańców, ale bardzo niestosowna, a przy tym wysoce niepokojąca. Obawy budzi przede wszystkim fakt, iż podważane są standardy dobrej wzajemnej współpracy pomiędzy większością a mniejszością w regionie i próbuje się w sposób „sztuczny” te społeczności antagonizować. Dobitnym przykładem na taki kierunek działań jest ulotka zamieszczona przez Pana Prezydenta w Internecie, a skierowana wprost przeciwko mniejszości (w załączeniu) i nastawiona na budzenie podziałów i niechęci względem mniejszości, która od pokoleń pracuje na rzecz zrównoważonego rozwoju Rzeczypospolitej Polskiej. Fakt, iż Pan Prezydent Opola próbuje sprzeciw mieszkańców,  jak i negatywne opinie części ekspertów przedstawić na zasadzie konfliktu polsko-niemieckiego, nie tylko jest oderwany od rzeczywistości, ale przede wszystkim pokazuje, iż działania Pana Prezydenta mają również na celu naruszenie stosunków narodowościowych w regionie. To z kolei oznacza, iż plany miasta Opola stanowią naruszenie zarówno krajowego jak i międzynarodowego prawodawstwa odnośnie ochrony praw mniejszości narodowych. Jak wskazałem już wcześniej wszystkie gminy, których dotyczą ewentualne zmiany administracyjne, są zamieszkiwane przez środowisko mniejszości niemieckiej. Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym z dnia 6 stycznia 2005r. mówi w artykule  5. podpunkt 2: „Zabrania się stosowania środków mających na celu zmianę proporcji narodowościowych lub etnicznych na obszarach zamieszkałych przez mniejszości”. Ponadto ratyfikowana przez Polskę Konwencja Ramowa o ochronie mniejszości narodowych i etnicznych mówi w artykule 16: „Strony powstrzymają się od stosowania środków zmieniających proporcje narodowościowe ludności w rejonach zamieszkałych przez osoby należące do mniejszości narodowych i mających na celu ograniczenie praw i wolności wynikających z zasad zawartych w niniejszej konwencji ramowej”. W opinii naszej i naszych ekspertów zmiana granic gmin wymieniowych powyżej oznaczałaby złamanie cytowanego powyżej prawa.

Z przykrością odnotowaliśmy fakt, iż Pan Wojewoda Opolski w swej opinii, która została załączona do wniosku, nie tylko zupełnie pominął falę protestów społecznych z jaką mamy od kilku miesięcy do czynienie w regionie, ale również w żaden sposób nie odniósł się do argumentów prawnych zawartych w cytowanym powyżej polskim prawodawstwie odnośnie mniejszości. Takie braki wskazują w naszej opinii wprost, iż cały plan powiększenia Opola przygotowywany jest od samego początku w pośpiechu, bez należytej staranności, a co najgorsze bez poszanowania dla jednostki jaką w tym momencie stanowią Polacy – obywatele polscy, do których zaliczają się również ci należący do mniejszości narodowej niemieckiej, co wyraźnie podkreślił Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda podczas swego spotkania z mniejszościami w dniu 26 kwietnia 2016 r.

Stąd też kieruję do Pani Premier ten list, w trosce o dobre i pozytywne relacje jakie na przestrzeni ostatnich dekad zostały tutaj w regionie pomiędzy większością a mniejszością wypracowane. Wypracowanie tychże relacji było możliwe tylko i wyłącznie dzięki woli i przychylności  władz Rzeczpospolitej Polskiej, które po dyskryminującej polityce PRL poprzez swe ustawodawstwo i dotychczasowe działania uszanowało i umożliwiło podtrzymywanie tożsamości kulturowej mniejszości.

Z wyrazami szacunku

Rafał Bartek

Przewodniczący