Komisja Wspólna Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych

Komisja Wspólna Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych, jest organem opiniodawczo- doradczym Prezesa Rady Ministrów, utworzonej na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. Komisję Wspólną tworzą m.in. przedstawiciele wskazanych w ustawie organów administracji rządowej oraz przedstawiciele mniejszości narodowych i etnicznych. Mniejszość niemiecka ma tam dwóch swoich przedstawicieli (w tym jednego współprzewodniczącego- Rafała Bartka, drugim przedstawicielem jest Bernard Gaida). Komisja Wspólna dysponuje możliwością zwracania się z prośbą o stanowiska i informacje do placówek i środowisk naukowych oraz organizacji społecznych. Ma możliwość zapraszania do swojej działalności przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego, organizacji społecznych oraz środowisk naukowych. Rola Komisji Wspólnej jest również wizerunkowo bardzo ważna dla mniejszości i to nie tylko niemieckiej. Organ ten naświetla na poziomie rządowym problemy z którymi zmagają się mniejszości w Polsce, a które bez niej mogłyby w ogóle nie zostać zauważone, a jedynie rozproszone i pozostawione same sobie. Komisja czuwa również nad stopniem realizacji ustawy o mniejszościach oraz jest mediatorem i pośrednikiem pomiędzy stroną rządową a poszczególnymi mniejszościami. Do jej głównych zadań należy m.in.: wyrażanie opinii w sprawach realizacji praw i potrzeb mniejszości, w tym ocena sposobu realizacji tych praw oraz formułowanie propozycji w zakresie działań zmierzających do zapewnienia realizacji praw i potrzeb mniejszości, opiniowanie programów służących tworzeniu warunków sprzyjających zachowaniu i rozwojowi tożsamości kulturowej mniejszości, opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących mniejszości, opiniowanie wysokości i zasad podziału środków przeznaczonych w budżecie państwa na wspieranie działalności zmierzającej do ochrony, zachowania i rozwoju tożsamości kulturowej mniejszości oraz zachowania i rozwoju języka regionalnego, podejmowanie działań na rzecz przeciwdziałania dyskryminacji osób należących do mniejszości.

Udział w wyborach parlamentarnych:

Towarzystwo regularnie, bo już od roku 1991, zgłasza swoich kandydatów w wyborach parlamentarnych. Komitety wyborcze mniejszości narodowych zwolnione są z konieczności przekroczenia 5% progu wyborczego w skali całego kraju. Komitet wyborczy „Mniejszość Niemiecka” po raz pierwszy pojawił się w roku 1990 w czasie wyborów uzupełniających do senatu w województwie opolskim. Kandydatem na senatora był wówczas Henryk Kroll, który mimo dużego poparcia nie zdobył mandatu. Kontrkandydatką Henryka Krolla w drugiej turze wyborów była prof. Dorota Simonides – kandydatka z Komitetu „Solidarność”. Głosowało na nią 67% wyborców.

W roku 1991 powstał Wyborczy Blok Mniejszości, utworzony przez Ukraińców, Litwinów, Słowaków i Czechów. Mniejszość niemiecka nie przystąpiła do tego bloku lecz wystawiła swoich kandydatów na oddzielnych listach. Komitet Wyborczy „Mniejszość Niemiecka” odniósł wielki sukces, który wprowadził do parlamentu 5 posłów i 1 senatora. Byli nimi: . Bruno Kosak, Henryk Kroll, Helmut Paździor, Antoni Kost i Edward Flak. Mandat senatora uzyskał Gerhard Bartodziej. O sukcesie wyborczym mniejszości niemieckiej zdecydowała silna mobilizacja mniejszości na Opolszczyźnie, którą przeprowadzono w oparciu o struktury organizacyjne tej mniejszości. W tej kadencji sejmu posłowie mniejszości niemieckiej utworzyli Klub Parlamentarny Mniejszości Niemieckiej, a poseł Henryk Kroll został wiceprzewodniczącym sejmowej Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych. Prace klubu parlamentarnego skupiały się przede wszystkim na procesie przygotowywania ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych.  

W kolejnej kadencji Sejmu (1993-1997) mniejszość niemiecką z województwa opolskiego reprezentowało 3 przedstawicieli: Joachim Czernek, Henryk Kroll i Helmut Paździor. W senacie z ramienia mniejszości niemieckiej zasiadał ponownie Gerhard Bartodziej. W kolejnych wyborach parlamentarnych poparcie dla mniejszości niemieckiej jeszcze bardziej się obniżyło, z 3 przedstawicieli zostało tylko dwóch (Henryk Kroll i Helmut Paździor), a do senatu nie udało się wprowadzić ani jednego przedstawiciela. Taka sama reprezentacja mniejszości w sejmie zachowała się po wyborach parlamentarnych w roku 2001. W 5 kadencji sejmu (2005-2007) a ramienia mniejszości również zasiadało dwóch posłów, ale zmienił się ich skład osobowy. Mandat poselski uzyskali Henryk Kroll i Ryszard Galla. Od wyborów w roku 2007 (czyli w szóstej, siódmej, ósmej kadencji sejmu) mandat poselski uzyskuje jeden przedstawiciel mniejszości, a jest nim Ryszard Galla. Tak jak w poprzednich kadencjach, Ryszard Galla jest członkiem Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych oraz Komisji Finansów Publicznych.

Wartym podkreślenia jest również fakt, iż Ryszard Galla jest jedynym posłem w tej kadencji, który reprezentuje w sejmie mniejszość.

W przypadku wyborów parlamentarnych KWW Mniejszość Niemiecka odnotowuje systematyczny spadek ilości głosów oddawanych na kandydatów znajdujących się na jego listach. Do wyborów z roku 2011 spadek był dość widoczny. W roku 2015 KWW Mniejszość Niemiecka odnotowała również spadek ilości głosów, ale bardzo nieznaczny w porównaniu do lat poprzednich – w wyborach parlamentarnych w roku 2011 na KWW Mniejszość Niemiecka oddano łącznie 28 014 głosów, a 2015 roku – 27 530.

Informacje o bieżącej działalności posła Galli można znaleźć na jego stronie internetowej: http://www.ryszard-galla.pl/ lub facebookowym profilu: https://www.facebook.com/GallaRyszard/

Udział w wyborach samorządowych 2014

Przemiany społeczno – ustrojowe, które rozpoczęły się po roku 1989 wpłynęły również na podjęcie aktywności politycznej przez mniejszości. Mniejszość niemiecka również aktywnie stara się wpływać na kreowanie polityki, szczególnie tej lokalnej.

W regionie, gdzie mniejszość niemiecka występuje najliczniej, tj. w województwie opolskim, na poziomie gmin, miast i powiatów radni, burmistrzowie i wójtowie z ramienia mniejszości wykazują dużą aktywność w życiu politycznym.

Mniejszość niemiecka, reprezentowana przez wybranych z ramienia Komitetu Wyborczego Wyborców reprezentantów ma względnie stabilną pozycję na opolskiej scenie politycznej i jest grupą współrządzącą zarówno na poziomie województwa opolskiego jak również stanowi stały człon kolejnych koalicji rządzących na poziomach powiatów czy gmin. Przedstawiciele mniejszości mają dzięki temu realny wpływ na kształt polityki regionalnej, w tym na konstruowane strategie rozwoju województwa, nie uwzględniając jedynie dobra swoich członków, ale również pozostałych mieszkańców regionu.

Warte przypomnienia jest również uczestnictwo mniejszości niemieckiej w obronie województwa opolskiego w 1998 r. Świadczy to o trosce mniejszości względem całego regionu i jego mieszkańców. Oficjalnie przyznaje się, że przy ostatecznych rozstrzygnięciach dotyczących reformy podziału administracyjnego Polski, w tym utrzymania województwa opolskiego, rząd wziął także pod uwagę opinię mniejszości niemieckiej, co wskazuje na jej realną siłę oddziaływania w działalności politycznej.

Przedstawiciele mniejszości uczestniczyli również w innych, ważnych dla całego regionu, akcjach i zorganizowanych działaniach. Przykładem jest ratowanie i odbudowa infrastruktury regionu po powodzi z 1997 r., kampanie na rzecz wejścia Polski do Unii Europejskiej.

W programach wyborczych formułowanych przez mniejszość znajdują się nie tylko kwestie ważne z punktu widzenia interesów i potrzeb tej grupy, lecz także te istotne dla całej społeczności regionu opolskiego. Dzięki temu program ma szansę trafić do szerszego kręgu elektoratu.

Również w wyborach samorządowych w 2014 nie zabrakło kandydatów wskazanych przez Komitet Wyborczy Wyborców Mniejszość Niemiecka (KWW MN). KWW MN był największym w regionie obywatelskim komitetem niepartyjnym startujący w wyborach samorządowych – z jego list startowało łącznie ponad 790 kandydatów. Jego działalność oparta została na zaangażowaniu społecznym wolontariuszy i osób aktywnych w strukturach TSKN na Śląsku Opolskim, oraz innych organizacji mniejszości niemieckiej.

Proces wyłaniania kandydatów do wyborów samorządowych oparty został na systemie prawyborów odbywających się od najniższych struktur Mniejszości Niemieckiej (DFK), aż po zjazd roczny TSKN na Śląsku Opolskim. Dzięki temu procesowi, kandydaci popierani przez struktury mniejszości, również zostali wybrani za pomocą demokratycznych procedur.

W wyborach samorządowych z 2014 roku wystartowało:

– 46 kandydatów do Sejmiku w czterech z pięciu okręgów wyborczych,

– 266 kandydatów do siedmiu rad powiatów i Rady Miasta Opola (miasto na prawach powiatu),

– 450 kandydatów do 38 rad gmin,

– 28 kandydatów na wójtów, burmistrzów i prezydenta Opola (po raz pierwszy), z czego aż 6 jest jedynymi kandydatami w swojej gminie (Zębowice, Leśnica, Walce, Izbicko, Dobrzeń Wielkie, Prószków).

Ponadto z poparciem KWW Mniejszość Niemiecka wystartowało 6 kandydatów na wójtów i burmistrzów kandydujących z własnych komitetów.

Zgodnie z zasadami, w wyborach do sejmików i rad powiatów obowiązywały parytety płci, według których min. 35% kandydatów na każdej z list musi reprezentować jedną z płci.

KWW Mniejszość Niemiecka wypełniła ten warunek z nawiązką, gdyż aż 43% kandydatów do Sejmiku Województwa Opolskiego i aż 46% kandydatów do rad powiatów to kobiety. Również wśród kandydatów do rad gmin i miast aż 35% kandydatów stanowiły kobiety, co w tym przypadku nie było obowiązkowe. Również w 5 gminach na stanowisko wójta lub burmistrza startowały kobiety.

Sztab wyborczy opracował specjalny program wyborczy, który oparty został na 5 podstawowych akcentach:

1. Wsparcie inwestycji i przedsiębiorczości, w szczególności osób młodych
2. Nowoczesne, dwujęzyczne szkolnictwo przyszłością naszych dzieci
3. Potencjał seniorów + zdrowe społeczeństwo
4. Rozwój lokalny – większa samorządność
5. Nasza kultura i dziedzictwo

Cały program wyborczy znajdą Państwo w linku poniżej.

W trakcie kampanii odbyło się pięć programowych konferencji prasowych prezentujących kolejne akcenty programu wyborczego, oraz liczne konferencje prasowe kandydatów w terenie. Na potrzebę kampanii wyprodukowano 6 spotów telewizyjnych oraz 25 spotów radiowych emitowanych w darmowym paśmie wyborczym mediów publicznych oraz w Internecie.

Do rąk wyborców trafiło 120.000 ulotek wysłanych za pośrednictwem Poczty Polskiej, oraz 110.000 ulotek „gminnych” kolportowanych przez kandydatów. Rozwieszono również 3.250 plakatów z kandydatami na wójtów, burmistrzów oraz do sejmiku oraz 2.500 plakatów zachęcających do udziału w wyborach. Ponadto wielu kandydatów za pośrednictwem Komitetu zamawiało swoje indywidualne materiały wyborcze. Dbając o bezpieczeństwo mieszkańców regionu rozdano ponadto 10.000 opasek odblaskowych, a podtrzymując tradycje lokalne rozdano 10 października 1.000 rogalików z okazji Dnia Św. Marcina (Martinstag).

Aby w jak najlepszy sposób zaprezentować swój program wyborczy i kandydatów, KWW zorganizował 53 zebrania, na terenie całego województwa, aby jak najliczniej dotrzeć do wyborców. W celu lepszej komunikacji między komitetem a kandydatami zostali powołani również koordynatorzy gminni (39) i powiatowi (7).

Ostatecznie w wyborach z dnia 16 listopada 2014 i uzupełniających w dniu 30 listopada 2014 roku, KWW Mniejszość Niemiecka osiągnęła następujące wyniki:

– 7 radnych sejmiku województwa opolskiego,

– 45 radnych powiatowych,

– 259 radnych gminnych,

– 26 wójtów/ burmistrzów, w tym 7 startujących z własnych komitetów, ale popieranych przez KWW Mniejszość Niemiecką.

Polsko–Niemiecki „Okrągły Stół i jego ustalenia”

Sztandarowym przykładem aktywności politycznej mniejszości niemieckiej są Polsko- Niemieckie rozmowy Okrągłego Stołu, którego uczestnikami są kolejno: Rząd Republiki Federalnej Niemiec, Rząd Rzeczpospolitej Polski, przedstawiciele mniejszości niemieckiej w Polsce i Polaków w Niemczech oraz specjaliści z zakresu działalności tych grup. Rozmowy zainicjowano w 2010 roku, a ich powodem było: „dokonanie przeglądu obecnego stanu realizacji postanowień Traktatu (Polsko- Niemiecki Traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy z 1991 roku) oraz wypracowanie działań dotyczących realizacji ustalonych w Traktacie równych spraw dla obywateli niemieckich polskiego pochodzenia i Polaków w Republice Federalnej Niemiec oraz mniejszości niemieckiej w Rzeczpospolitej w Polsce”.

Rozmowy toczą się na 3 płaszczyznach, a każdym zagadnieniem zajmuje się osobna grupa robocza, która powstała na potrzeby wypracowania i wyartykułowania potrzeb poszczególnych stron. Dotyczą one:

• zagadnień prawo-historycznych i polityki pamięci – poruszane są kwestie muzealnej prezentacji i zabezpieczenia historycznych dokumentów mniejszości niemieckiej w Polsce oraz Polaków w Niemczech (przedstawiciele mniejszości w tej grupie to: Bernard Gaida – przewodniczący Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno–Kulturalnych w Polsce oraz Rafał Bartek–przewodniczący Towarzystwa oraz Norbert Rasch członek zarządu Towarzystwa Społeczno – Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim),
• nauczania języka ojczystego – odnoszą się do kwestii oświaty mniejszości niemieckiej i Polaków w Niemczech, ze szczególnym uwzględnieniem pomocy w zakresie tworzenia placówek oświatowych z nauczaniem w języku tych grup (przedstawiciele mniejszości to Norbert Rasch oraz Waldemar Gaida wicestarosta powiatu Strzelce Opolskie),
• wspólnych projektów – mają związek z kwestiami współpracy polsko-niemieckiej na zasadzie projektowej oraz kwestie finansowania wybranych instytucji prowadzących tę współpracę (przedstawiciele mniejszości: Ryszard Gala – poseł na Sejm RP oraz Marcin Lippa – przewodniczący Towarzystwa Społeczno – Kulturalnego Niemców Województwa Śląskiego).

W składzie grup roboczych znajdują się również przedstawiciele rządu niemieckiego, polskiego, przedstawiciele mniejszości polskiej i niemieckiej (maksymalnie po 2), specjaliści oraz naukowcy – ogólnie liczba osób w takiej grupie oscyluje wokół 12. Przedstawiciele mniejszości mieli dowolność w dobieraniu reprezentacji do grup roboczych, a ich spotkania odbywają się naprzemiennie w Berlinie i w Warszawie, w terminach wyznaczanych przez przewodniczących grup.

Wynegocjowane postulaty znalazły się we „Wspólnym Oświadczeniu Okrągłego Stołu w sprawie wspierania obywateli niemieckich polskiego pochodzenia i Polaków w Niemczech oraz niemieckiej mniejszości w Polsce, zgodnie z polsko- niemieckim Traktatem o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy” z dnia 12 czerwca 2011 roku. Dokument ten można pobrać ze strony TUTAJ.

Zanim wypracowano końcowe oświadczenie Okrągłego Stołu, opracowano „Deklarację- Bilans i perspektywy polsko-niemieckiego Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy z 17 czerwca 1991 roku. Wsparcie dla mniejszości niemieckiej w Polsce i obywateli niemieckich polskiego pochodzenia z Niemczech”. Projekt deklaracji, którą podpisano 3 listopada 2010 roku w Warszawie również był przedmiotem licznych negocjacji – od jej zakresu zależała treść ostatecznego oświadczenia Okrągłego Stołu.

Po podpisaniu „Deklaracji” rozpoczęły się prace grup roboczych. W dniu 1 marca 2011 roku, podczas trzeciej rundy obrad Okrągłego Stołu zaprezentowano prace owych grup. Od maja 2011 rozpoczęto prace nad „Wspólnym Oświadczeniem w sprawie dotychczasowych ustaleń polsko- niemieckiego Okrągłego Stołu”, którego kolejne wersje były omawiane z przedstawicielami mniejszości narodowych, co po raz kolejny związane było z ciągłymi negocjacjami, aby zawarte w nim postulaty uzyskały kształt satysfakcjonujący wszystkie strony Okrągłego Stołu.

Stopień realizacji postanowień Okrągłego Stołu został zawarty w trzech dokumentach:

1. Stan realizacji postanowień Wspólnego Oświadczenia Okrągłego Stołu w sprawie wspierania obywateli niemieckich polskiego pochodzenia i Polaków w Niemczech oraz mniejszości niemieckiej w Polsce, zgodnie z  polsko-niemieckim Traktatem o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy,
2. Oświadczenie o stanie realizacji postanowień Wspólnego Oświadczenia Okrągłego Stołu w sprawie wspierania obywateli niemieckich polskiego pochodzenia i Polaków w Niemczech oraz mniejszości niemieckiej w Polsce, zgodnie z polsko-niemieckim Traktatem o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy,
3. Analiza stopnia realizacji postanowień Okrągłego Stołu w sprawie wspierania obywateli niemieckich polskiego pochodzenia i Polaków w Niemczech oraz mniejszości niemieckiej w Polsce, zgodnie z polsko-niemieckim Traktatem o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy dokonana przez organizacje mniejszości niemieckiej w Polsce z 23 lutego 2015 roku.

Wszystkie powyższe dokumenty są dostępne na stronie internetowej: Dokumenty