W dniach 1-2 grudnia 2023 r. w Opolu i Katowicach odbyło się VII Forum Europejskich Regionów Mniejszościowych 2023. Tematy dyskusji skupiły się przede wszystkim na korzyściach płynących ze znajomości języka mniejszości na rynku pracy.

„Języki mniejszości a rynek pracy – szanse i wyzwania?”, temu pytaniu poświęcono tegoroczne Forum Europejskich Regionów Mniejszościowych, którego organizatorami byli Federacyjna Unia Europejskich Narodowości (FUEN) wraz ze Związkiem Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce (ZNSSK). Dyskusje panelowe w ciągu tych dwóch dni skupiły się na korzyściach płynących ze znajomości języków mniejszościowych dla ludzi i przedsiębiorstw. Poruszone zostały ważne tematy, takie jak łatwiejsze możliwości znalezienia pracy, zmiany pracy i rozwoju zawodowego dzięki znajomości tych języków, utrata wykwalifikowanego personelu, z którą borykają się organizacje mniejszościowe, konkurując o tę samą siłę roboczą z sektorem prywatnym, ale także obecny problem dyskryminacji na rynku pracy ze względu na przynależność do mniejszości.

Ponad 100 uczestników z więcej niż 20 krajów wzięło udział w forum. Prelegenci tego wydarzenia przyjechali z całej Europy, m.in. z Irlandii, Norwegii, Finlandii, Holandii, Belgi, Francji, Niemiec, Słowacji, Chorwacji, Słowenii, Węgier, Włoch, Hiszpanii, Grecji. W ten sposób każdy mógł przedstawić sytuację mniejszości w swoim kraju, co stworzyło idealną okazję do wymiany doświadczeń i wiedzy, nawiązania nowych relacji i rozpoczęcia owocnej współpracy.

VII Forum Europejskich Regionów Mniejszościowych 2023 zorganizowano w Opolu i Katowicach, przede wszystkim ze względu na dużą aktywność mniejszości niemieckiej w tym regionie. Ma to również duże znaczenie na tle rozwijającego się tu rynku pracy, gdyż pracownicy ze znajomością języka niemieckiego są w tych dwóch województwach bardzo pożądani.

Jak mówił Bernard Gaida, wiceprzewodniczący FUEN:

Forum odbyło się w Opolu i w Katowicach z tego względu, że po pierwsze ten temat jest w obu województwach, ale szczególnie ze względu na potencjał przemysłu i gospodarki w rejonie katowickim, szalenie istotny. Ważnym powodem było także to, abyśmy zorganizowali to w Polsce, ponieważ w Polsce właśnie w tej chwili jeszcze ciągle dzieci z mniejszości niemieckiej są dyskryminowane w szkołach. Wszystkie mniejszości narodowe w Polsce mają prawo do trzech godzin swojego języka mniejszościowego w szkole, tylko dzieciom mniejszości niemieckiej zredukowano to do jednej godziny. Polityka potrafi psuć to co z punktu nawet gospodarczego jest zjawiskiem pozytywnym.

Marszałek Województwa Opolskiego, Andrzej Buła, podkreślił:

Mniejszości narodowe są wielką wartością kulturową i społeczną. Dlatego uważam, że powinniśmy wszyscy w regionach, gdzie mamy mniejszości narodowe, dawać dobry przykład wyjątkowego, podmiotowego traktowania mniejszości narodowych i reprezentujących je ludzi.

Podczas pierwszego dnia konferencji w Opolu omówiono korzyści płynące z języków mniejszościowych dla pracowników i firm. W tym przypadku mniejszości same muszą przejąć inicjatywę, podczas gdy firmy muszą dostrzec korzyści płynące z włączenia tych języków do swojej komunikacji. Wartość języków zależy od podaży i popytu, a ponieważ większość ludzi twierdzi, że mówi po angielsku, wartość dodana tego języka jest mniejsza niż innych języków, takich jak niemiecki w Polsce, węgierski na Słowacji lub w Rumunii, kataloński w Hiszpanii lub szwedzki w Finlandii. Znajomość angielskiego nie jest już uważana za zaletę, jest to mniej więcej warunek wstępny, coś, co jest uważane za oczywiste.

https://www.youtube.com/live/-Cp7wKgDPhg?si=JkGGxlQRvx24ToX9

Druga popołudniowa dyskusja panelowa skupiła się na używaniu języków mniejszości w sektorze publicznym. W tym obszarze rola państwa jest znacznie ważniejsza, a możliwość używania własnego języka w sferze publicznej ma kluczowe znaczenie dla mniejszych społeczności. Bengt-Arne Wickström, profesor ekonomii na Uniwersytecie Andrássy’ego w Budapeszcie, opowiedział się za reformą polityki językowej, na przykład w przypadkach, w których używanie języka w sferze publicznej jest dozwolone tylko wtedy, gdy pewien odsetek populacji mówi tym językiem, ponieważ rozporządzenie to nie uwzględnia bezwzględnej liczby osób posługujących się językami mniejszości, zwłaszcza w dużych obszarach miejskich.

https://www.youtube.com/live/OI6_j80qKRU?si=Zh9T0TblThrv3cBF

Podczas trzeciego panelu uczestnicy dyskutowali o utracie wykwalifikowanego personelu, z którą borykają się organizacje mniejszościowe, konkurując o tę samą siłę roboczą z sektorem prywatnym, który może płacić wyższe pensje. Udzielono odpowiedzi na pytania takie jak: W jaki sposób organizacje te mogą zachować dwujęzycznych pracowników pomimo niższych wynagrodzeń? Jakich zachęt mogą użyć? Podczas tego dnia omówiono także problem związany z dyskryminacją na rynku pracy ze względu na przynależność do mniejszości.

W piątek wieczorem zaprezentowano także mniejszości narodowe w Polsce.

Drugi dzień VII Forum Europejskich Regionów Mniejszościowych odbył się w Katowicach.

Rafał Bartek, przewodniczący ZNSSK, powiedział:

Poprzez tę konferencję pokazujemy jakie są najlepsze praktyki w zakresie edukacji, ale też wpływ tej edukacji na rynek pracy w całej Europie, czyli nie opieramy się tylko na kontekście polskim, nie opieramy się tylko na kontekście mniejszości niemieckiej, która jest współorganizatorem tego Forum. Wprost przeciwnie, pokazujemy jakie rozwiązania są dla katalońskiego w Hiszpanii, jakie rozwiązania są dla języków mniejszościowych w Irlandii, jak to wygląda na Węgrzech, w Rumuni, czy w Grecji. Pokazujemy w jaki sposób, jakie rozwiązania funkcjonują dzisiaj w całej Europie w kontekście szanowania praw mniejszości, które jednocześnie przekładają się bardzo żywo na rynki pracy w tych regionach, w tych państwach. To w naszej polskiej rzeczywistości ma dzisiaj ogromne znaczenie. Jesteśmy w przededniu pewnych zmian również politycznych podyktowanych wyborami z 15 października, ale jednocześnie wiemy, że ta wiedza w tym zakresie, jak można mądrze wykorzystywać języki, kultury mniejszości dla rynku pracy, jest dosyć znikoma, dlatego to Forum może przysłużyć się do tego, aby tę wiedzę upowszechnić.

Gösta Toft, wiceprzewodniczący FUEN, mówił:

Zajmujemy się tym jak mniejszości narodowe mogą wpłynąć na sytuację na rynku pracy i to co obserwujemy jest zdarzeniem niezwykle pozytywnym, ponieważ są wśród nas nie tylko przedstawiciele, którzy posługują się dwoma językami, niektórzy z nich są multilingualni i stwierdzamy, że wnoszą oni niesamowitą wartość na rynek pracy, ponieważ zawsze dwujęzyczność oraz wielojęzyczność wzbogaca nie tylko nasze regiony, ale także naszą państwowość oraz naszą kulturę. Sądzę, że dysponujemy dobrym modelem, który może być wdrążony w całej Europie.

Głównym tematem tego spotkania był wielojęzyczny transgraniczny rynek pracy. Omówiono także problem dyskryminacji na rynku pracy ze względu na przynależność do mniejszości. Dotyczy to przede wszystkim członków mniejszości Sinti i Romowie, którzy to nadal są dyskryminowani w wielu krajach z powodu powszechnych uprzedzeń. Także obecna sytuacja mniejszości niemieckiej w Polsce została przedstawiona na konferencji. W ubiegłym roku polski rząd zmniejszył wymiar nauki języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej z 3 do 1 godziny tygodniowo. Spośród wielu mniejszości w Polsce dyskryminacja ta dotyczy jedynie mniejszości niemieckiej. Tego dnia przedstawiono również sytuację uchodźców wojennych z Ukrainy na polskim rynku pracy.

Współorganizatorami wydarzenia był Urząd Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, a także Urząd Marszałkowskiego Województwa Śląskiego. Forum zostało zrealizowane dzięki wsparciu Federalnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Ojczyzny (BMI) oraz Bethlen Gábor Alapkezelő Zrt.

Zapraszamy również do obejrzenia galerii zdjęć z wydarzenia: