Szanowni Delegaci Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim, Szanowni Państwo

spotykamy się po raz drugi z rzędu z opóźnieniem na dorocznym Zjeździe Delegatów i podsumujemy dzisiaj przede wszystkim bardzo trudny rok 2020. Pandemia wymagała od nas wszystkich wiele, z wielu rzeczy musieliśmy zrezygnować. Wielu z nas zachorowało, niektórzy nawet odeszli z powodu pandemii.

Tym bardziej jestem wdzięczny wszystkim członkom naszego Towarzystwa, a także pracownikom biura zarządu za to, co udało się osiągnąć w ciągu ostatniego roku! A kiedy spojrzeli Państwo na sprawozdanie, zauważyli Państwo również, że było całkiem sporo tego, co wspólnie zrealizowaliśmy. W czasach, gdy spotkania twarzą w twarz były możliwe tylko w ograniczonym zakresie, bardzo szybko przestawiliśmy naszą działalność na wydarzenia online. Przed ekranem odbywały się koncerty, ale także spotkania struktur TSKN. Jednocześnie wydaliśmy więcej publikacji. Tak powstały publikacje jubileuszowe, broszury i nowe oferty dla członków w internecie. Zdecydowanie wykorzystaliśmy ten czas na naukę. Zdaję sobie sprawę, że wszystko nie poszło optymalnie i że niektóre rzeczy mogliśmy zrobić lepiej, zapewniam jednak, że następnym razem zrobimy to jeszcze lepiej, bo wyciągnęliśmy wnioski i wiele się nauczyliśmy.

Otrzymaliście sprawozdanie za rok 2020 wraz z dokumentami, a w tle możecie też zobaczyć zdjęcia z ubiegłorocznych wydarzeń. Dlatego celowo nie będę się już zagłębiał w szczegóły. Chciałbym jednak zwrócić Państwa uwagę na kilka rzeczy:

1. W sumie udało nam się osiągnąć wynik finansowy podobny do tego w 2019 roku, co oznacza, że ​​zrealizowaliśmy podobną liczbę projektów pomimo pandemii.
2. Nie zwróciliśmy żadnego projektu, ale wiele z nich zmieniliśmy. W tym miejscu chciałbym przede wszystkim podziękować pracownikom biura, którzy wykonali świetną robotę zarówno w biurze jak i częściowo w Home-Office.
3. Mniej projektów miało miejsce w DFK, ale wdrożono więcej „projektów centralnych”, które były związane między innymi z jubileuszem 30-lecia TSKN.
4. Wdrożono nowe projekty, które będą nadal wykorzystywane w przyszłości – wirtualne muzeum TSKN, DMi Quiz, DMi TV itp.
5. Próbowaliśmy nowych rzeczy, które można również wykorzystać w przyszłości – spotkania struktur online, koncerty online itp.

W tym miejscu chciałbym również podziękować wszystkim sponsorom i osobom nas wspierającym – szczególnie zarówno rządowi niemieckiemu, jak i polskiemu. Dziękuję Marszałkowi Województwa Opolskiego, przedstawicielom samorządów powiatowych i gminnych, którzy wspierają zachowanie niemieckiej kultury i języka. Dziękuję duszpasterstwu Diecezji Opolskiej za opiekę nad duszpasterstwem niemieckim w regionie. Bez tego wsparcia, wykraczającego poza finansowe, nie bylibyśmy w stanie prowadzić naszych działań w tym zakresie.

Pozwólcie, że świadomie poruszę dzisiaj inne aspekty naszej działalności. Faktem jest, że jesteśmy bardzo aktywni w obszarze, za który jesteśmy odpowiedzialni, czyli przy realizacji różnorodnych projektów dla dorosłych, ale także dla dzieci i młodzieży. Robimy dużo, czasem nawet bardzo dużo, ale trzeba zadać sobie pytanie, czy to wystarczy? Realizacja projektu Deutsch AG przez VDG dla uczniów klas 7 i 8 szkół podstawowych jest bardzo ważna, ale mimo wszystko projekt nie zastąpi to regularnych lekcji. Nie możemy zrekompensować utraty lekcji języka niemieckiego i utraty przedmiotu niemieckiego jako języka mniejszości na świadectwach ukończenia szkoły. Niestety od kilku miesięcy nie widzimy w polskim Ministerstwie Oświaty woli zmiany czegokolwiek w tym zakresie. Chciałbym podkreślić, że wraz z ratyfikacją Europejskiej Karty Języków Regionalnych lub Mniejszościowych w 2009 roku Polska zobowiązała się do przeniesienia edukacji mniejszościowej na zupełnie inny poziom. Nie chcę tutaj wchodzić w szczegóły, bo mógłby się z tego zrobić cały wykład. Pragnę tylko podkreślić, że daleko nam do realizacji stawianych tam wymogów, co w kontekście nowych problemów demograficznych w Polsce (w tym wzrost liczby imigrantów) stwarza również nowe problemy.

Kolejnym tematem, który chciałbym poruszyć, jest niemiecko-polski traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy, który podpisano prawie dokładnie 30 lat temu. Wielu z nas z pewnością pamięta, jak ważny był ten traktat z punktu widzenia Niemców w Polsce. To była tak mała konstytucja, którą wielu z nas zawsze nosiło przy sobie. Jak wygląda realizacja traktatu z perspektywy mniejszości niemieckiej po 30 latach? Przede wszystkim żałuję, że po spotkaniu niemiecko-polskiego okrągłego stołu w 20. rocznicę i wspólnie podpisanej deklaracji, gdzie wyznaczono nowe, bardzo konkretne cele, ten format dialogu został na kilka lat zamrożony. Ostatnie spotkanie odbyło się w 2019 roku i nie przyniosło przełomu w zakresie ustalonych tam celów. W tym miejscu chciałbym jeszcze bardziej podkreślić to, co udało nam się ostatnio osiągnąć regionalnie. Centrum dokumentacyjno-wystawiennicze dla Niemców w Polsce powstaje przede wszystkim dzięki porozumieniom zawieranym na szczeblu samorządu regionalnego. W tym miejscu chciałbym również wspomnieć, że w grudniu 2020 r. głosowanie, nad związaną z tym zmianą statutu Biblioteki Wojewódzkiej, przebiegło poza liniami partyjnymi i tylko przy jednym głosie wstrzymującym się. Ale ważne jest również, aby raz jeszcze podkreślić, że te i kilka innych nowych projektów stało się możliwe tylko dzięki zwiększonemu finansowaniu ze strony państwa niemieckiego. Cieszymy się też, że polski rząd przynajmniej częściowo dokłada się do kosztów wystawienniczych Centrum Dokumentacyjnego.

Szanowni Państwo,

ważnym jest, że w ostatnim czasie udało nam się nadać nowe impulsy nowymi projektami z dziedziny kultury i języka. Ale teraz musimy być w stanie wypełnić je życiem. Stało się to jeszcze trudniejsze, zwłaszcza podczas pandemii. Ale wyzwaniem dla naszego społeczeństwa jest nie tylko pandemia, ale także procesy asymilacji i globalizacji. W globalnym świecie tożsamość regionalna, ale także mniejszościowa, nie wydaje się odgrywać żadnej roli. To tylko pozory, bo w rzeczywistości różnorodność Europy i całego świata definiuje różnice regionalne, kulturowe i językowe. Z tego punktu widzenia chciałbym ponownie nawiązać do spisu powszechnego, który obecnie odbywa się w Polsce. Dziękuję wszystkim, którzy pomagali w akcji reklamowej, ale jednocześnie proszę o więcej! Spis będzie trwał do końca września i nadal proszę o przekonanie ludzi do wzięcia udziału w spisie, ale także o mówienie prawdy o narodowości. Jest to szczególnie ważne w momencie, gdy większość spisywanych jest telefonicznie z udziałem „anonimowych” rachmistrzów Urzędu Statystycznego. Dlatego wielka prośba o dalsze rozpowszechnianie materiałów promocyjnych i dalsze pomaganie ludziom w spisywaniu się. Nie możemy zapominać, jak ważne dla naszej przyszłości mogą być wyniki spisu. Nie wiemy, kto i w jaki sposób wyniki zostaną wykorzystane, ale możemy być pewni, że staną się one tematem politycznym

Nawiasem mówiąc, polityka to także sposób, w jaki dziś patrzy się na wydarzenia, które 100 lat temu doprowadziły Górny Śląsk do podziału tego obszaru. Raz po raz próbuje się nam, Niemcom mieszkającym tu, na Górnym Śląsku, wmówić nasz pogląd na wydarzenia jako błędny. Wydarzenia sprzed 100 lat, o czym historycy już dziś mówią, były wojną niemiecko-polską. Konflikt, w którym 100 lat temu mieszkańcy regionu byli różnego zdania, co widać było w wyniku plebiscytu. Dlatego w dzisiejszych czasach, kiedy już tyle wiemy o szczegółach tych wydarzeń dzięki naukowcom, ale także dzięki wielu świadkom czasu, należy przyjąć za pewnik, że nie może być jednego spojrzenia na te wydarzenia. Dlatego tak ważne jest, abyśmy po 100 latach pamiętali o wszystkich ofiarach, bez względu na to, czy są to Niemcy, Polacy czy przedstawiciele wojsk alianckich. Górny Śląsk podzielony przez wydarzenia 100 lat temu podzielony, ale dziś nie pozwolimy się ponownie podzielić. Nie pozwólmy jednak, by odebrano nam naszą perspektywę wydarzeń sprzed 100 lat. Dlatego pragnę skorzystać z okazji, aby szczególnie podziękować wszystkim tym, którzy w ostatnich miesiącach starali się doprecyzować niemiecką perspektywę wydarzeń. W tym miejscu chciałbym nawiązać do inicjatywy złożenia wieńców na grobach ofiar niemieckich i polskich na cmentarzu na Górze św. Anny po Pielgrzymce Mniejszości, ale także do serii historycznych opowieści w mediach społecznościowych autorstwa Waldemara Gielzoka – przewodniczącego Niemieckiego Towarzystwa Oświatowego, a także DFK Dobrodzień. Chciałbym również wspomnieć o dyskusji w radzie miejskiej w Głogówku, w którą zaangażowani byli również nasi przedstawiciele. Podejmowanie trudnych tematów wymaga odwagi i dziękuję wszystkim, którzy to robią! Czasami są to pozornie małe rzeczy, które mogą mieć duże znaczenie. Nasza opinia, Nasza percepcja historii jest również częścią percepcji historii tego regionu. Nie pozwólmy, by nam to odebrano.

Na koniec proszę pozwolić mi przytoczyć cytat z traktatu podpisanego przez Niemców i Polaków 30 lat temu. Artykuł 20 traktatu stanowi: „Członkowie mniejszości niemieckiej w Rzeczypospolitej Polskiej, to jest osoby narodowości polskiej, które są pochodzenia niemieckiego albo przyznają się do języka, kultury, a także osoby narodowości niemieckiej w Republice Federalnej Niemiec, posiadające niemieckie obywatelstwo, które są pochodzenia polskiego albo przyznają się do języka, kultury lub tradycji polskiej, mają prawo indywidualnie lub wespół z innymi członkami swojej grupy do swobodnego wyrażani, zachowania i rozwijania swojej tożsamości etnicznej, kulturalnej, językowej i religijnej bez jakichkolwiek próby asymilacji wbrew ich woli.” Nie zapominajmy o tym, bo w końcu tak wiele zależy od nas!

Dziękuję za uwagę

Rafał Bartek