Apel delegatów Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim
w 30. rocznicę polsko-niemieckiego traktatu sąsiedzkiego

Zakrzów, 26.06.2021 r.

My, wybrani przedstawiciele największej społeczności Mniejszości Niemieckiej w Polsce, postrzegamy siebie jako część polskiego i niemieckiego społeczeństwa obywatelskiego, które od 30 lat aktywnie pomagamy kształtować.

Z okazji 30 rocznicy podpisania polsko-niemieckiego traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy w czerwcu 2021r. apelujemy o dalsze pogłębienie przyjaznych stosunków dwustronnych między oboma krajami. Z punktu widzenia Niemców mieszkających w Polsce niemiecko-polski Traktat o dobrym sąsiedztwie był pierwszą, a zarazem bardzo ważną podstawą, na której zostały zapisane prawa Niemców mieszkających w Polsce.

Zwracamy uwagę, że traktat reguluje wiele spraw, które były zakazane w czasach PRL: prawo do kultywowania własnej kultury i języka, prawo do używania imion i nazwisk w języku ojczystym, prawo do poznawania historii i kultury mniejszości niemieckiej w placówkach oświatowych i wiele innych. Sytuacja Niemców w Polsce zmieniła się znacząco w ciągu ostatnich 30 lat, nie tylko dzięki zapisom traktatu. Oba kraje, Niemcy i Polska, są od siebie zależne politycznie, społecznie i kulturowo, po części dzięki Unii Europejskiej. Unia Europejska, Niemcy i Polska tak bardzo się zmieniły i rozwinęły w ciągu ostatnich 30 lat, że nadszedł czas, aby ponownie przemyśleć koncepcje wspierania niemieckiej kultury i języka.

Apelujemy o pełną realizację postanowień deklaracji niemiecko-polskiego okrągłego stołu z 12 czerwca 2011 roku. Cieszymy się, że dzięki wysiłkowi i wsparciu wielu stron poczyniono postępy w niektórych tematach, takich jak: utworzenie Centrum Dokumentacyjno-Wystawienniczego Niemców w Polsce, ubolewamy jednak, że od lat w wielu kwestiach trwa stagnacja, a w niektórych miejscach podejmowane są nawet kroki wstecz, tak jak to ma miejsce w temacie oświaty mniejszości niemieckiej w Polsce.

Apelujemy o spojrzenie na problem edukacji mniejszości niemieckiej nie tylko z perspektywy samej mniejszości, ale także z perspektywy regionu europejskiego, w którym ta mniejszość mieszka. Różnorodność kulturowa i języki mniejszości są obecnie czynnikami ekonomicznymi, które ożywiają wiele regionów Europy. Ważnym warunkiem wstępnym jest jednak dobra oferta edukacyjna, która zapewniłaby odrodzenie języka mniejszości.

Jesteśmy pewni, że różnice w postrzeganiu historii nie muszą nas dzielić, ale mogą nas wzbogacić. Nawet jeśli kultury pamięci różnią się od siebie, rozbieżności historyczne lub rozbieżności odnoszące się do wartości muszą zostać rozwiązane politycznie.

Proponujemy utworzenie w regionie opolskim Centrum Wielojęzyczności, które mogłoby opracowywać i naukowo wspierać koncepcje pracy językowej w szkołach, przedszkolach, ale także w placówkach pozaszkolnych. Centrum powinno przede wszystkim służyć dalszemu rozwojowi języka niemieckiego jako języka mniejszości, ale podejmowane działania mogą być także przydatne dla innych języków i grup kulturowych.

Jako Niemcy mieszkający w Polsce zobowiązujemy się do przejęcia odpowiedzialności za niemiecko-polski dialog w przyszłości i przyczynienia się do realizacji postulatów.